Prawo inwestycyjne i gospodarcze Czy „safe harbour” faktycznie jest bezpieczną przystanią

Dopłata i pożyczka - dwa słowa wstępu

Dopłata to dodatkowe środki wpłacane przez wspólników do spółki. Podstawą udzielenia dopłat jest uchwała zgromadzenia wspólników.

Czym pożyczka jest nie trzeba tłumaczyć. Warto jednak zaznaczyć, że pożyczka inaczej niż to jest w przypadku dopłat, pożyczka może być udzielana również przez inną osobę (inny podmiot) niż wspólnik.

Umowa pożyczki - problematyczne oprocentowanie

Umowa pożyczki jest popularną formą finansowania spółki. Zazwyczaj pożyczki udziela spółka matka lub wspólnik będący osobą fizyczną.

Formalnie nie ma przeszkód, aby pożyczki udzielał inny podmiot, jednak wówczas pożyczka podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych (PCC) w wysokości 0.5% od kwoty pożyczki . Dlatego w praktyce najczęściej pożyczkodawcą jest wspólnik, co pozwala na skorzystanie ze zwolnienia z PCC.

Brak PCC w tej sytuacji jest istotną zaletą. Należy jednak pamiętać, że zwrot pożyczki w realiach biznesowych musi nastąpić wraz z oprocentowaniem, ponieważ pożyczkodawca powinien otrzymać wynagrodzenie za udostępnienie kapitału. Często w ramach jednej grupy kapitałowej, pożyczkodawca  nie wymagałby oprocentowania lub proponuje bardzo niskie oprocentowanie, jednak taka praktyka może zostać zakwestionowana przez urząd skarbowy, który może uznać pożyczkę za darowiznę. W takim przypadku finansowana spółka musiałaby zapłacić podatek od tzw. nieodpłatnego świadczenia, ponieważ uzyskane korzyści stanowią przychód, który podlega opodatkowaniu.

Powstaje zatem pytanie, jaka powinna być wysokość oprocentowania, tak aby uniknąć ww. problemu. Tutaj pomocne jest rozwiązanie safe harbour, czyli ustawowy mechanizm, który pozwala na ustalenie oprocentowania zgodnego z warunkami rynkowymi, bez ryzyka jego zakwestionowania przez organy podatkowe. 

Safe harbour – podatkowo bezpieczne rozwiązanie

Warunki korzystania z mechanizmu „safe harbour” są publikowane w rozporządzeniach Ministerstwa Finansów.

Warunki te mogą ulegać zmianom każdego roku. Poniżej jako przykład przedstawiamy aktualne wymagania dla pożyczek udzielonych w PLN, jakie obowiązują w 2024 roku:

• oprocentowanie pożyczki: WIBOR 3M + marża dla pożyczkodawcy co najmniej 2,2 punkt procentowego.
• okres pożyczki: Pożyczka musi być udzielona na okres nie dłuższy niż 5 lat.
• limit kwotowy: Łączna kwota pożyczek w ciągu roku nie może przekraczać 20 milionów złotych lub równowartości tej kwoty.

Spełnienie tych warunków pozwala na skorzystanie z uproszczeń „safe harbour”, co zmniejsza ryzyko zakwestionowania pożyczki przez organy podatkowe oraz ogranicza obowiązki dokumentacyjne.

Ostatnie lata pokazały, że w związku z dużymi wahaniami stóp procentowych stosowanie safe harbour nie zawsze jest optymalne a odsetki w związku z wahaniami mogą osiągać wysokie kwoty, które nie zawsze spółki córki są w stanie zapłacić. Z tego powodu w ostatnich latach część spółek decydowała się "zamienić" pożyczki udzielone zgodnie z zasadami safe harbour na inne finansowanie - w takim wypadku spółki decydują się zazwyczaj na dopłaty.

Dopłaty – alternatywa dla pożyczek wewnętrznych

Dopłaty to mechanizm przewidziany w Kodeksie spółek handlowych, który pozwala na dokapitalizowanie spółki przez wspólników bez konieczności zmiany kapitału zakładowego. W odróżnieniu od pożyczek, dopłaty są co do zasady bezzwrotne, ale możliwe jest podjęcia chwały o ich zwrocie.

Korzyści z dopłat:

• Prostota prawna: Dopłaty mogą być uchwalone większością głosów wspólników, co pozwala na szybkie wdrożenie rozwiązania.
• Brak obowiązku oprocentowania i zwrotu: Dopłaty są traktowane jako wkład kapitałowy, a nie jako zobowiązanie do zwrotu wraz z odsetkami. 
• Możliwość oprocentowania i zwrotu: przepisy nie przewidują obowiązku oprocentowania dopłat, ale też jej nie wykluczają. Wszystko zależy od umowy spółki i uchwały wspólników, na podstawie której dopłaty są wnoszone. Oznacza to, że jeżeli wspólnicy zdecydują się na oprocentowanie dopłat, to urząd skarbowy nie może jego wysokości zakwestionować. To samo dotyczy również obowiązku zwrotu dopłat.

Konieczny podatek PCC:

Minusem dopłat jest konieczność zapłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 0,5% wniesionych dopłat.

Pożyczki a dopłaty – co wybrać?

Wybór pomiędzy umową pożyczki a dopłatami powinien być uzależniony od potrzeb finansowych spółki oraz planowanego horyzontu czasowego. Pożyczki mogą być bardziej korzystne w sytuacji krótkoterminowego finansowania, natomiast dopłaty mogą lepiej wspierać długoterminową stabilność kapitałową spółki.

Przy podejmowaniu decyzji warto również wziąć pod uwagę aspekty podatkowe:

• Pożyczki: Odsetki mogą być kosztem podatkowym, ale ich wysokość musi odpowiadać warunkom rynkowym.
• Dopłaty: Nie generują przychodów ani kosztów podatkowych. Eliminują ryzyko zakwestionowania oprocentowania. Są elastyczne - wspólnicy mogą nawet post factum zdecydować o ich zwrocie.

Podsumowanie

Zarówno umowy pożyczek wewnętrznych, jak i dopłaty wspólników stanowią skuteczne narzędzia finansowania spółek, lecz ich zastosowanie wymaga uwzględnienia szeregu przepisów prawnych i podatkowych. Przepisy o „safe harbour” oferują dodatkowe wsparcie w kontekście pożyczek, umożliwiając ograniczenie ryzyka podatkowego i uproszczenie dokumentacji. Z kolei dopłaty są bardzo ciekawym i elastycznym rozwiązaniem, które daje dużą swobodę wspólnikom. 

Decyzja o wyborze odpowiedniego rozwiązania powinna być podejmowana indywidualnie dla każdej spółki, z uwzględnieniem jej struktury kapitałowej, bieżących potrzeb finansowych oraz długoterminowej strategii.

W naszej kancelarii pomagamy klientom w analizie dostępnych możliwości finansowania oraz w przygotowaniu dokumentacji zgodnej z obowiązującymi przepisami. Zapraszamy do kontaktu, aby wspólnie omówić Państwa sytuację i wybrać najlepsze rozwiązanie dla Państwa spółki.